تفاوت بیماری سلیاک و عدم تحمل گلوتن

کسانی که به بیماری سلیاک و یا به عدم تحمل گلوتن مبتلا هستند باید از مصرف گلوتن پرهیز کنند. این دو بیماری با یکدیگر تفاوت دارند اما از آنجاییکه علائم مشابهی دارند، ممکن است که با یکدیگر اشتباه گرفته شوند. از جمله علائم هر دوی این بیماری‌ها شامل نفخ، انقباض، دل‌درد و اسهال پس از مصرف گلوتن و یا حتی علائمی نظیر افسردگی،‌ خستگی و تاری ذهن است. پس از کجا بفهمیم که مشکل سلیاک است یا عدم تحمل گلوتن؟

سلیاک در کسانی اتفاق می‌افتد که از لحاظ ژنتیکی مستعد ابتلا به آن هستند. این بیماری،‌ یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به روده کوچک حمله می‌کند و توانایی آن در جذب مواد مغذی رو کاهش داده و منجر به التهاب می‌شود. عدم توانایی کافی در جذب مواد مغذی به سوء‌تغذیه منجر می‌شود و وزن فرد نیز کاهش پیدا می‌کند.

مواد غذایی حاوی گلوتن باعث می‌شود که فرد مبتلا به سلیاک دچار علائم ناخوشایندی مثل نفخ،‌ اسهال،‌ کاهش وزن،‌ یبوست و کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی مثل کمبود آهن، کم‌خونی، درد مفاصل، پوکی استخوان و غیره شود.

اما اگر فردی به سلیاک مبتلا نباشد ولی به گلوتن حساسیت داشته باشد، مشکل وی یک بیماری خودایمنی نیست و دستگاه گوارش وی دچار التهاب نمی‌شود. افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن معمولاً دچار مشکلات جدی مثل آنچه در بیماری سلیاک دیده می‌شود، نمی‌شوند. مثلاً این افراد معمولاً سوء‌تغذیه و کاهش وزن رو تجربه نمی‌کنند زیرا روده کوچک آنها دچار التهاب نمی‌شود.البته عدم تحمل گلوتن از نظر نحوه پیدایش، مدت زمانی که به طول می‌انجامد،‌ نحوه تشخیص و مشکلاتی که در درازمدت برای فرد ایجاد می‌کند، مرموز و ناشناخته است.

مکانیسم بیماری سلیاک،‌ مشخص است اما مکانیسم حساسیت به گلوتن چندان آشکار نیست. سلیاک یک بیماری مادام‌العمر است که می‌تواند ارثی هم باشد اما درباره حساسیت به گلوتن اطلاعات کافی در دست نیست. برخی از افراد به طور موقت دچار حساسیت به گلوتن می‌شوند و این مشکل پس از مدتی رفع می‌شود. هر دوی این بیماری‌ها در فردی به فرد دیگر می‌توانند متفاوت باشند، در برخی شدیدتر و در برخی خفیف‌تر باشند.

تفاوت سلیاک و حساسیت به گلوتن

یک تفاوت عمده این است که سلیاک به راحتی با آزمایش خون قابل تشخیص است. می‌توان از تکه‌برداری روده کوچک نیز برای تشخیص استفاده کرد. اما تشخیص حساسیت به گلوتن، به این راحتی‌ها نیست زیرا آزمایش خاصی برای آن وجود ندارد. پزشک مجبور است که انواع بیماری‌ها مثل سلیاک و حساسیت به گندم رو در فرد آزمایش کند و اگر هیچیک از این موارد نبود، شاید بتوان گفت که فرد به گلوتن حساسیت نشان داده است. به همین جهت در بسیاری از موارد اشتباه تشخیص داده  می‌شود. این در حالیست که میزان شیوع حساسیت به گلوتن از سلیاک بیشتر است.

همانطور که گفته شد برای اطمینان از ابتلای فرد به سلیاک، از وی آزمایش گرفته می‌شود اما توجه داشته باشید که فرد باید قبل از آزمایش، غذای حاوی گلوتن بخورد. در غیراینصورت جواب آزمایش اشتباه خواهد شد و این تصور رو به وجود می‌آورد که فرد به جای سلیاک به حساسیت به گلوتن مبتلاست.

درمان سلیاک و درمان حساسیت به گلوتن

تشخیص  اینکه بیماری سلیاک است یا حساسیت به گلوتن، چالش‌برانگیزترین بخش است. اما وقتی که تشخیص داده شود، درمان آن آسان خواهد بود. راهکار این است که فرد از رژیم غذایی بدون گلوتن استفاده کند. غلات مثل گندم، جو و چاودار،‌ گلوتن دارند و باید از مصرف آنها اجتناب شود. لازم است که از خوردن نان، پاستا و غذاهایی که در تهیه آنها9 از غلات استفاده شده است، پرهیز شود. میزان تحمل گروتن از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما پزشکان معمولاً‌ توصیه می‌کنند که چه فرد به سلیاک مبتلا باشد و چه عدم تحمل گلوتن، در هر دو حالت از مصرف گلوتن به طور کامل، پرهیز کند.

درمان حساسیت به گلوتن کمی متفاوت است و بستگی به علت بروز این حساسیت دارد. در برخی از افراد از رژیم بدون گندم به جای رژیم بدون گلوتن استفاده می‌شود. زیرا حساسیت در برخی از افراد ناشی از ترکیبی به نام فروکتان است که در گندم وجود دارد و نه از گلوتن. در رژیم مخصوص این افراد، توصیه می‌شود که کربوهیدرات‌های قابل تخمیر مثل سیر، پیاز و انبه استفاده نشود. به این ترتیب، نفخ،‌ دل‌درد و سایر علائم در فرد فروکش می‌کند.

اگر حساسیت به گلوتن ندارید نباید آن رو از برنامه غذایی خود حذف کنید زیرا کیفیت غذایی شما با حذف گلوتن پایین آمده و اثرات منفی خواهد داشت. همچنین نباید از رژیم بدون گلوتن برای کاهش وزن استفاده کنید. در واقع تحقیقات جدید نشان می‌دهند که بین محدود کردن مصرف گلوتن و شاخص‌های افزایش وزن، دیابت و کاهش تراکم استخوان، رابطه وجود دارد. به علاوه، رژیم بدون گلوتن، یک رژیم گران است که دسترسی به آن هم آسان نیست.

فراموش نکنید که همیشه باید با پزشک خود مشورت نمایید تا بهترین تصمیم رو برای شرایط شما بگیرد.

برگرفته از:  www.huffingtonpost.com

گردآورنده:  شهرزاد رضاصادقی